Spoor steeds diervriendelijker

Toelichting bij de grafiek hierboven: TAO staat voor Treindienst Aantastende Onregelmatigheden.

Nieuwe insteek

ProRail wil graag duurzaam en diervriendelijk werken. Hoe doe je dat in de afschermingsmethodiek? Zeker in natuurlijke leefgebieden een belangrijke uitdaging. Daar hebben we een nieuwe insteek voor gevonden. We testen en gebruiken daar sinds kort methodes die bij dieren aansluiten: in plaats van ze met een hek te blokkeren, manipuleren we ze in hun gedrag. Dat is een andere benadering.

Vrij baan

De uitkomst is tweeledig: dieren kunnen zich in de spooromgeving begeven en zij kunnen zich vrij bewegen. Want er is geen hek dat ze tegenhoudt, maar dieren vertrekken snel als gevolg van afschrikking en als er een trein nadert is de baan vrij. We testen bijvoorbeeld met geur barrières, licht- of andere flexibele afschriksignalen, die we in- en uit kunnen schakelen. We bereiken hiermee een win-win-situatie: dieren hebben een ongedeeld leefgebied en treinen kunnen gewoon rijden.

Geurzuiltjes

We testen innovaties zoals een zuiltje dat vanuit een vloeistofreservoir een lucht verspreidt dat wild en loslopende dieren afschrikt. Tupoleum wordt deze geur genoemd en voor mensen ruikt het als een dunne schrale brandlucht. Dat zuiltje blijkt te werken, dat weten we nu uit de test. Dieren blijven als het even kan uit de buurt van de plekken waar de paaltjes staan. De proef laat overigens zien het ook helpt tegen konijnen die de spoorbaan ondergraven.

Zwanenlinten

Wat voor linten? Een constructie van palen en linten (soms met wilgen) voor dwars op de spoorbaan liggende sloten. De palen zijn met lintbanen aan elkaar verbonden en vormen zo een duidelijk zichtbare barrière in de lucht. Waar is dat goed voor? Opstijgende zwanen ‘laten besluiten’ van het spoor af op te stijgen in plaats van richting het spoor. Ze lopen anders het risico in botsing te komen met de bovenleiding… Helpt heel goed.

Hek dicht

Toch blijven doodnormale hekken en afrastering gewoon nuttig. Weilanden moeten bijvoorbeeld goed gesloten zijn en dieren in het hok blijven. En ook daar valt winst te behalen, zo blijkt. Sinds kort is het beleid dat na meldingen van vee op het spoor wij ter plekke komen controleren. Heeft de landeigenaar zijn hekken en afrastering op orde? Bij gebreken spreken we de bezitter daar op aan. En dat blijkt erg effectief, want de koeien blijven blij in de wei en de cijfers van verstoringen waarbij dieren betrokken zijn zijn dalende…

Ontwikkelingen

Het spoor doorkruist woonplaatsen, weilanden en natuurgebieden. Allemaal plaatsen waar dieren hun leefomgeving hebben. Denk aan huisdieren, vee, vogels of wild. Hoe ontwikkelt zich dat?

• Natuurbeheer leidt in Nederland tot groei van dierpopulaties. Het aantal dieren in de spooromgeving neemt daarmee toe.
• Trein en dier moeten elkaar op het spoor zo min mogelijk ‘tegenkomen’, dat begrijpt iedereen. Het spoorwegnet berijden we echter intensief en ook dat is groeiende.
• Tegelijk is de spooromgeving vaak wel rustig, beschut en groen. Dieren komen er graag! Een paal van de bovenleiding is een mooie plek voor een ooievaarsnest of het talud van het spoor – een hoge en droge plek voor konijnenholletjes… Dat is onwenselijk en werkt onveilige toestanden in de hand.
• Vandaar dat ProRail allerlei maatregelen neemt, bijvoorbeeld afgrenzende hekken, sloten en houtwallen langs het spoor. Daarmee kunnen we lang niet alles voorkomen. Hekken zijn niet overal toepasbaar en soms zelfs verboden. En is het een diervriendelijke oplossing?
• Als dieren zich op of rond het spoor begeven is dat direct hinderlijk voor het treinverkeer. Treinen moeten langzamer rijden of komen zelfs tot stilstand. Reizigers ondervinden hier regelmatig hinder van. Zeker als het dier niet ‘vertrekt’ of als de afloop tragisch is. Zo mogelijk grijpen we actief in door dieren weg te leiden. Ook incidentenbestrijders hebben hier veel werk aan.

Omdat deze incidenten zich regelmatig voordoen en om het voor dieren beter te maken ontwikkelde ProRail een nieuwe aanpak.