Wat doen vorst en ijzel met het spoor?

Net onder het vriespunt

Als de temperatuur net onder het vriespunt duikt, zoals deze week voor het eerst gebeurt, zijn rijp en ijzel op de bovenleidingen de belangrijkste problemen die kunnen ontstaan. Als het harder gaat vriezen kunnen wissels bevriezen en kunnen er technische storingen aan treinen op treden. Omdat Nederland een van de drukst bereden spoornetwerken ter wereld heeft kunnen vorst en ijzel grote impact hebben op de hele dienstregeling.

Maatregelen op korte termijn

Vorst in combinatie met mist en weinig wind kan leiden tot rijp op de bovenleiding. Treinen hebben voldoende stroom nodig om goed te kunnen rijden. En ijsvorming op de bovenleiding zorgt voor slijtage van de stroomafnemer op de trein. Én vermindert het contact. In het ergste geval krijgt de trein geen stroom, en kan hij niet rijden. Om hinderlijke ijsaangroei te voorkomen, blijven we zo veel mogelijk rijden met (lege) treinen. Ook om eventuele ijzel op de bovenleiding te verwijderen zetten we treinen in.

Wisselverwarming

Voordat het winter wordt zetten we de wisselverwarming vast aan. We verwarmen 5500 van de ruim 7000 wissels met wisselverwarming. Dat zorgt er voor dat als de winter plotseling inslaat, het spoor zo goed mogelijk is voorbereid.

Wat als de winter echt begint?

ProRail en NS willen ondanks het zachte winterweer van de afgelopen jaren, goed voorbereid zijn. Daarom trainen we onze mensen regelmatig waarbij besluitvorming bij extreem weer (winter, herfst en storm) door ProRail, vervoerder en aannemer wordt nagebootst. Op deze manier houden we onze organisaties scherp.

Meteorologisch advies

Belangrijke schakel in de extra maatregelen die ProRail en NS kunnen inzetten is het meteorologisch advies van het Operationele Controle Centrum Rail (OCCR): een samenwerking van ProRail, vervoerders en spooraannemers. Het weerbureau van het OCCR volgt de weersvoorspellingen nauwlettend, werkt samen met Weerplaza en het KNMI, én houdt de sociale media in de gaten voor actuele weersituaties. Een speciaal crisisteam van ProRail en NS besluit uiteindelijk of er en welke extra maatregelen worden ingezet.

Als het echt winterweer wordt zijn er extra maatregelen

• ProRail heeft tientallen sneeuwploegen en extra storingsploegen klaar staan voor winters weer. De sneeuwploegen zorgen dat het spoor en de wissels zoveel mogelijk ijs- en sneeuwvrij blijven.
• Sneeuw en vorst kunnen voor gladheid zorgen, vooral op perrons. Daarom strooien we bij winters weer op de meeste stations zand, zout of dooikorrels. Als er sneeuw valt zorgen we ervoor dat de perronranden, de looppaden en de toegangswegen sneeuwvrij zijn.
• Sneeuw kan zich aan de onderkant van treinen hechten, en ijsblokken vormen. Vallen die ijsblokken, dan kunnen ze treinen beschadigen en wissels blokkeren. Om dat tegen te gaan besproeien we in de winter regelmatig de onderkant van treinen met warme glycol. Door deze ‘anti-icing’ kan sneeuw zich een aantal weken moeilijk hechten. We hebben meerdere anti-icing-installaties.

Aangepaste dienstregeling

Als de situatie er om vraagt kan de dienstregeling worden aangepast. Er rijden dan minder treinen (halfuurdiensten in plaats van kwartierdiensten). Hierdoor is er ruimte om eventuele vertragingen op te vangen, en het treinverkeer om te leiden. Bovendien kan personeel en materieel dan alsnog snel op de juiste plek zijn. Zo voorkomen we dat een lokale verstoring het treinverkeer in grote delen van het land ernstig ontregelt. Een speciaal crisisteam van ProRail en NS besluit uiteindelijk of de aangepaste dienstregeling van kracht wordt. Om de dienstregeling aan te kunnen passen, moet er in ieder geval sprake zijn van 10% kans op meer dan 3 cm sneeuw. Of van 50% kans op minimaal 10 graden vorst.