Seinen op groen voor de Nedersaksenlijn
De kogel is door de kerk, de seinen staan op groen. Het gaat gebeuren: de Nedersaksenlijn komt er. Het inmiddels gevallen kabinet besloot in april dat de 1,9 miljard euro die nodig is voor de lijn tussen Groningen en Almelo via Emmen beschikbaar wordt gesteld.
Maar voordat de eerste spoorstaaf op z’n plek kan worden gelegd moet er heel wat gebeuren. De Nedersaksenlijn volgt namelijk het MIRT-proces. MIRT staat voor Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport. Een proces dat bestaat uit vier fasen. Daar later meer over.
De Nedersaksenlijn zal een impuls geven aan regio's.
Eerst antwoord op de belangrijkste vraag: is het wat ProRail betreft goed nieuws dat de Nedersaksenlijn er gaat komen? Regiodirecteur Noord-Oost Danou Veenhof is daar duidelijk over. “Welke politieke keuze er gemaakt wordt, is niet aan ons. Maar dat de Nedersaksenlijn er komt, is heel mooi nieuws. De Nedersaksenlijn zal een impuls geven aan de regio’s in de provincies Groningen, Drenthe en Overijssel. Bovendien zorgt het voor een bypass van de flessenhals in Meppel.”
Ook projectmanager Jiska Kazius, die verantwoordelijk is voor de bouw van de nieuwe lijn, was blij toen zij het nieuws hoorde. “De Nedersaksenlijn verbetert de bereikbaarheid van het gebied tussen Groningen en Enschede en richting Duitsland. Maar het is ook gewoon gaaf om als projectmanager met mijn team, collega’s en heel veel externe stakeholders te gaan werken aan nieuw spoor en nieuwe stations. Dat gebeurt niet zo vaak in Nederland.”
Vier fasen
Maar zoals gezegd: het gaat een aantal jaren duren voordat de Nedersaksenlijn er echt ligt en de eerst trein eroverheen rijdt.
De vier fasen van het MIRT-proces zijn Voorbereiding, Verkenning, Planning & Studies en Aanleg. De eerste fase, de Voorbereiding, is nu bijna afgerond. Vorig jaar hebben het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en de regio samen een MIRT-onderzoek uitgevoerd naar de nut en noodzaak van de Nedersaksenlijn. Met dit onderzoek is de opgave bepaald, zijn er passende oplossingsrichtingen onderzocht en zijn de benodigde investeringen in globaal beeld gebracht. Om de stap naar de Verkenning te kunnen zetten, moet het ministerie vervolgens een Startbeslissing nemen. Na het nemen van de Startbeslissing, zal ProRail vanuit het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat de opdracht krijgen om de Verkenning te gaan starten.
En ondertussen blijven we en gaan we met de betrokkenen in gesprek. Danou: “We spreken met het Rijk, de betrokken provincies, gemeenten, de omgeving en vervoerders. Het onderwerp dat op tafel ligt: hoe gaan we dit project aanpakken en vormgeven?”
Enorme impact
De Nedersaksenlijn wordt dus een volledig nieuwe lijn. Hoewel, er ligt al wel al een deel tussen Groningen en Veendam en van Emmen naar Almelo. Jiska Kazius: “Daarnaast zijn we al langere tijd bezig om de museumlijn STAR van Veendam naar Stadskanaal, in opdracht van de provincie Groningen, te reactiveren naar een reizigersdienst. Maar nu kan die toekomstige spoorlijn ook direct verder worden doorgetrokken.” Dit heeft mogelijk gevolgen voor het huidige spoortracé van de museumlijn STAR. Samen met de STAR zullen dan de mogelijkheden voor een nieuw toekomstig tracé worden onderzocht.
Van Stadskanaal naar Emmen wordt dan volledig nieuw spoor met nieuwe stations in Stadskanaal en Ter Apel. Op het traject van Emmen naar Almelo vinden ook spooraanpassingen plaats. Waar de ene inwoner van het bewuste gebied niet kan wachten tot de nieuwe spoorlijn er zal liggen, is de ander minder gelukkig omdat het uitzicht gaat veranderen of sterker nog er gaat een trein rijden door een stuk van de achtertuin.
“We zijn ons ervan bewust dat dat een enorme impact heeft,” zegt regiodirecteur Danou Veenhof. “ook al weten we nog niet precies hoe de spoorlijn gaat lopen, we willen zo snel als mogelijk in gesprek met de omwonenden om te bespreken wat de komst van de Nedersaksenlijn voor hen betekent.”
In het kader van de omgevingswet wordt de formele juridische procedure gevolgd die passend is bij dit project. De naar verwachting te volgen procedure heet tegenwoordig projectprocedure, resulterend in een projectbesluit. Daarin geldt de verplichting om al vanaf start MIRT-Verkenning de omgeving mee te laten participeren. Op die manier komen alle belangen in een vroeg stadium in beeld. Met als einddoel om het project zo goed als mogelijk aan te laten sluiten bij de maatschappelijke behoeften.
De eerste trein
En van de belangrijkste vraag aan het begin van dit artikel naar de vraag waar iedereen antwoord op wil: wanneer gaat de eerste trein rijden over de Nedersaksenlijn? “Dat weten we nu nog niet,” zegt Jiska. “De verwachting is nu dat we het project mogelijk in fases gaan realiseren. Zoals eerder genoemd zijn we met het deel Veendam-Stadskanaal al enige tijd bezig. Dat wordt ook wel Fase 1 Nedersaksenlijn genoemd. Wellicht dat we dit tracé eerder kunnen realiseren dan het tracé van Stadskanaal naar Emmen via Ter Apel.”
Dit artikel is gepubliceerd op: 27 juni 2025
