Onderhoud krijgt voorrang

Twintig jaar lang stond het Nederlandse spoor symbool voor vooruitgang: we werkten aan ruimere stations en aan een toekomst met meer treinen. Maar vanaf 2026 moeten we dat beeld bijstellen. ProRail kiest – noodgedwongen – voor ‘functiehandhaving’ in plaats van ‘functievernieuwing’, zoals wij dat noemen. Dus niet uitbreiden, maar in stand houden. Het is een koerswijziging, ingegeven door de uitdagingen van vandaag én de keuzes voor morgen.

De reden is eenvoudig en complex tegelijk: geld, personeel en prioriteit. Er zijn meer investeringen nodig, maar sinds corona groeit het aantal reizigers minder hard dan de prognoses aangaven, terwijl de kosten voor uitbreiding van capaciteit op het spoor hoog zijn. Tegelijkertijd is er een tekort aan technisch personeel en lopen aannemers tegen grenzen aan. In samenwerking met het ministerie hebben we een Basis Kwaliteitsniveau voor het spoor (BKN) opgesteld. Daarin staat beschreven wat we minimaal moeten doen om het spoor veilig en betrouwbaar te houden. Met de keuze voor onderhoud geven we daar invulling aan.

Twee procent

Om de Nederlandse infrastructuur écht voor te bereiden op de toekomst is meer nodig. Daarom pleitten wij - net als andere infrabeheerders - voor een structurele bijdrage van 2% van het bruto binnenlands product (bbp). Dat is volgens ons nodig, want het spoor is als een bloedomloop: het verbindt op een duurzame manier steden en mensen, werk en wonen en is daarmee van groot belang voor de economie. Door de geopolitieke verhoudingen moet het ook klaar zijn voor een mogelijke andere rol. Het spoor moet geschikt zijn voor militair transport.

Iedere euro die in infrastructuur wordt geïnvesteerd, wordt dubbel en dwars terugverdient in de Nederlandse economie. Maar die euro’s moeten er wel zijn. Anders dreigt Nederland een spoornetwerk dat klaar is voor de toekomst uit het oog te verliezen. Dan hebben we een spoor dat vooral in stand wordt gehouden. We knappen het op, zodat het goed, veilig en betrouwbaar blijft. Maar de grotere ambities? Die moeten wachten.

Eenvoudig is het niet

Voor nu (en de komende jaren) richten we ons dus op onderhoud. Dat klinkt als een slim idee en het gaat ons ook zeker helpen bij het verminderen van impactvolle storingen die er afgelopen jaar te veel waren. Maar de praktijk is soms weerbarstig. Regelgeving zorgt voor vertraging bij projecten, stikstofnormen leggen werk stil en soms zijn we buitenproportioneel veel geld kwijt om problemen te voorkomen. Bijvoorbeeld om dassen bij het spoor te weren. Dat kost zo'n € 10 miljoen. Ondanks al die uitdagingen is het werkpakket onverminderd groot. In 2026 voert ProRail – net als vorig jaar - ruim 400 grote projecten uit, samen goed voor €1,8 miljard.

Grote klussen zijn onder meer het vervangen van het treinbeveiligingssysteem in Rotterdam, het onderhoud aan spoorbruggen in Amsterdam en de elektrificatie van de Maaslijn in het noorden van Limburg. De langste treinvrije periode? Negen maanden (!) door werkzaamheden aan de Gouwespoorbrug in Alphen aan den Rijn. En ook op andere plekken gaan reizigers en omwonenden iets merken van ons werk. In Vught wordt gewerkt aan een ‘verdiept spoor’, een ingreep die de leefbaarheid in de stad verbetert, maar tijdelijk veel bouwverkeer en geluidshinder veroorzaakt. En in Voerendaal ligt het treinverkeer veertig dagen stil om het spoor tegen graafwerk van dassen te beschermen.

Wordt er dan helemaal niets vernieuwd met oog op te toekomst? Jawel. We werken onverminderd door aan klussen die we al waren gestart. Zoals de verbouwing van station Groningen en station Nijmegen en het realiseren van een onderdoorgang in het Gelderse Wolfheze. Ook gaan we meer ruimte maken voor reizigers, door een perron te verbreden op Utrecht Centraal en een extra perron te bouwen op station Coevorden. Wil je weten waar de meest impactvolle werkzaamheden plaatsvinden in 2026? Klik hieronder voor een overzicht.

Bekijk hier een lijst met grootste projecten →

Bekijk de grootste projecten per provincie →

Bekijk twintig grote projecten op een kaart →