Milieu en de haven

Ruim een jaar geleden startte Astrid Jobse als Manager Milieu Compliance bij Zee-Zevenaar. Aanleiding waren de herhaaldelijke constateringen van overtredingen van de milieuwetgeving op de havenemplacementen. Sindsdien is er veel veranderd. Er zijn verschillende maatregelen in gang gezet, waardoor de overtredingen op diverse onderdelen, zoals verlichting en hekwerken, aanzienlijk zijn teruggedrongen. Tegelijkertijd is er nog werk te doen. 

Binnen het verbeterprogramma Zee-Zevenaar, dat in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat is opgestart, werkt ProRail aan twee doelen. Allereerst moeten treinen kúnnen rijden. Daarvoor wordt onder andere gewerkt aan het wegwerken van achterstallig onderhoud en het op orde brengen van de assets. Daarnaast moeten treinen mógen rijden. En daar ligt Astrids focus. “We moeten voldoen aan eisen op het gebied van milieuwetgeving om onze ‘licence to operate’ te behouden. Daarom zet ik de beweging in gang naar volledige compliance.”

Positiespel

“Toen ik vorig jaar juni begon, trof ik een groep mensen die al jaren keihard werkte aan milieuthema’s. Hoewel er dagelijks met veel inspanningen veel ad-hoczaken zijn opgelost, was er weinig tijd om milieucompliance structureel in al onze processen te organiseren. Daarom waren de stappen minder groot dan we zouden willen.” Deze manier van werken vergt volgens haar enorm veel veerkracht. Ze vergelijkt het met een team in de beginfase: de energie is er, maar de samenhang moet nog groeien.

“De bal gaat één kant op en het hele team rent erachteraan. Terwijl het veel effectiever is om positiespel te spelen. Tegelijkertijd lag er al een schat aan waardevolle kennis en inzichten, waarop ik dankbaar kon voortbouwen. Het ontbreekt alleen op plekken aan de juiste structuur en ondersteuning. Je moet op álle niveaus iets organiseren om het soepeler te laten lopen: het juiste doel, goede processen, passende tooling en de juiste mensen.”

Fundamenten op orde

Ze geeft aan dat lang gedacht werd dat meer mensen of harder werken de oplossing was. “Maar de praktijk laat zien dat de waan van de dag ons makkelijk overspoelt.” Constateringen van het bevoegd gezag vragen onmiddellijke antwoorden, waardoor er nauwelijks ruimte is om structureel de fundamenten op orde te brengen.

“Daarnaast is vrijwel elke afdeling binnen ProRail verantwoordelijk voor een specifieke eis uit de vergunningen. Daarom pakken we de milieucompliancy nu op drie niveaus aan: we lossen acute problemen direct op en voeren projecten uit die op de middellange termijn verbetering brengen, zoals de uitrol van de ombouw lichtmasten. Tot slot bouwen we aan een duurzaam systeem met vaste werkwijzen en procedures voor de lange termijn. Zo zorgen we voor grip, vooruitgang en blijvende verandering.”  

Vooruitgang op cruciale punten

Vrijwel alle vergunningseisen zijn erop gericht de externe veiligheid van de omgeving te waarborgen bij grote calamiteiten. Wat zijn de grootste aandachtspunten op dit moment? Astrid noemt als eerste de blusvoorzieningen. “Die hebben we, onder stoom en kokend water, op vijf emplacementen aangelegd. Een enorme prestatie. We lopen er nu echter tegenaan dat het beheer een leerproces is.” Bijvoorbeeld omdat de blusleidingen onder calamiteitenwegen lopen, en ook onderhoudsregistratie en documentatie vragen volgens haar aandacht. Tegelijk is op het gebied van terreinverlichting een succesvolle stap gezet.

“Door uitval van oude natriumlampen ontstonden ‘donkere plekken’ op de emplacementen, wat een veiligheidsrisico vormde en leidde tot LOD’s (Last onder Dwangsom). De vergunning vereist voldoende oriëntatieverlichting, zodat werkzaamheden ook in het donker veilig kunnen plaatsvinden en er geen incidenten met gevaarlijke stoffen gebeuren. De achtergrond van nagenoeg alle vergunningseisen is om de externe veiligheid (omgeving) veilig te houden bij grote calamiteiten”, legt ze uit. Inmiddels zijn alle natriumlampen vervangen door ledverlichting.

Doorn in het oog

Toch zijn er nog uitdagingen, die ProRail niet op eigen kracht kan oplossen. “Veel overtredingen ontstaan door onwetendheid of nonchalance”, weet Astrid. “Een open hek kan zomaar een verbeuring van 20.000 euro opleveren. En ook roken op emplacementen is absoluut verboden en dus een serieuze no-go.” Dan is er nog het zwerfafval. Niet alleen een doorn in het oog; ook een harde vergunningseis. Immers, hoe meer afval hoe groter het risico op brand. Vooral op de Maasvlakte is het probleem zichtbaar, met zelfs zakken vol ontlasting. “Het is een lastig vraagstuk zonder eenvoudige oplossing. Maar duidelijk is dat dit soort vervuiling niet thuishoort op een terrein waar veiligheid en milieu centraal staan.”

Tot slot noemt Astrid het terugkerende probleem dat geparkeerde voertuigen calamiteitenwegen en hydranten (brandkranen) blokkeren. “Daarom een oproep aan alle gebruikers van de emplacementen: we zijn samen verantwoordelijk voor een veilige en schone omgeving. Sluit hekken, rook niet, ruim afval op en parkeer verantwoord. Niet omdat het moet, maar omdat het hoort.”