Tata Steel’s groene logistieke transitie

Tata Steel in IJmuiden vervoert jaarlijks zo’n 7 miljoen ton staal over de hele wereld. Ongeveer 1,3 miljoen ton daarvan reist per spoor naar klanten en vestigingen in onder meer Duitsland, Noord-Italië en Oost-Europa. Voor Martin van der Meer, Director Outbound Logistics Tata Steel Nederland, en zijn team is dat dagelijkse kost. Zij zijn verantwoordelijk voor al het externe transport en de logistiek. Ook staan ze aan het roer van Tata’s transporttransitie naar groen, schoon en circulair.

Het spoor als ruggengraat 

Het spoor speelt bij Tata Steel Nederland een sleutelrol. Niet alleen in de aanvoer van grondstoffen, jaarlijks komt zo’n half miljoen ton kalk per trein uit onder meer Duitsland, België en Oost-Europa, maar ook in de distributie van staal naar klanten. Veel van hen zijn zelf aangesloten op het spoor, waardoor Tata Steel Nederland efficiënt en duurzaam kan leveren.

Ook op het eigen terrein, dat met 100 kilometer aan spoorlijnen bijna een miniatuurspoorwegnet op zich is, speelt het vervoer per trein een hoofdrol. “We vervoeren onder andere vloeibaar ijzer uit de hoogovens met zogenoemde torpedo’s naar de staalfabriek”, vertelt Martin. “Dat doen we met hybride locomotieven, een andere belangrijke stap naar schoner transport.”

Snel opschalen

Spoorvervoer vormt één van de pijlers in Tata’s logistieke strategie, naast binnenvaart, zeevaart en wegtransport. “We kiezen bewust voor een sterk en flexibel transportnetwerk. Daardoor kunnen we snel schakelen wanneer omstandigheden veranderen, bijvoorbeeld bij lage of hoge waterstanden of schaarste aan vrachtcapaciteit. We kunnen per spoor snel opschalen.” Eén wagon voorkomt de inzet van drie vrachtwagens. En dat past in Tata’s streven naar minder uitstoot en minder druk op de infrastructuur. “Elke modaliteit heeft zijn waarde,” voegt hij daaraan toe, “maar het spoor helpt ons om grote volumes betrouwbaar en verantwoord te verplaatsen.”

Dagelijks plant zijn team de materiaalstromen tot in detail. Daarbij werken ze samen met logistieke partners over spoor, weg, water en zee, en met havens en magazijnen. In IJmuiden zelf beschikt Tata Steel zelfs over eigen havens, waar jaarlijks tussen de 700 en 1.000 schepen worden afgehandeld. “Bij dat plannen hebben we altijd één uitgangspunt: veilig en van hoge kwaliteit. We willen dat ons staal net zo op de eindbestemming aankomt als wij het hier met zoveel zorg hebben geproduceerd.”

Groei op het spoor

Tata’s aandeel spoorvervoer groeit al jaren gestaag. In 2015 ging slechts 13 procent van de volumes per spoor; inmiddels is dat 23 procent. En de ambities reiken verder. “We rijden nu structureel 37 treinen per week en kunnen al opschalen naar 60. “Het spoor is voor ons niet alleen duurzaam, maar ook steeds flexibeler: we kunnen snel extra capaciteit inzetten, bijvoorbeeld bij grote orders of uitwisseling met andere Europese fabrieken.” Wel zijn er volgens hem nog uitdagingen.

“Waar een vrachtwagen moeiteloos naar Italië rijdt, kent het spoor in elk land zijn eigen regels en infrastructuur. Meer uniformiteit zou echt helpen.” Daarnaast beïnvloeden grootschalige werkzaamheden in Duitsland, Tsjechië en Polen tijdelijk de punctualiteit. Volgens Martin geldt die uitdaging niet alleen in het buitenland: “Ook in Nederland is het voortdurend zoeken naar voldoende goederencapaciteit naast het drukke reizigersvervoer.”

Week 47: even zonder spoor

Eind november is emplacement Beverwijk verbouwd, waardoor Tata’s site voor het eerst in tientallen jaren werd afgesloten van het spoor. “Week 47 stond al heel lang groot in mijn agenda”, zegt Martin lachend. “We bereidden dit al jaren voor, met intensieve samenwerking tussen ons, ProRail en de aannemer.” Tijdens de werkzaamheden werd de helft van het vervoer via andere modaliteiten afgehandeld.

Voor het overige deel was een strikt gereguleerde oplossing bedacht: na de eerste dagen afsluiting mochten enkele treinen in korte tijdvakken onder toezicht door de werkzaamheden rijden. “De aanvoer van kalk is namelijk essentieel voor ons productieproces. Tegelijkertijd zijn veel klanten ingericht op just-in-time-leveringen en houden zij zelf geen voorraden aan. Het is daarom echt cruciaal dat de werkzaamheden op tijd worden afgerond”, benadrukt hij. “En dat is gelukt!”

Vergroeningsslag

De samenwerking met ProRail is de afgelopen jaren sterk verbeterd. “We hebben nu een dedicated accountmanager, waar we echt heel blij mee zijn. We wisselen, ook met de regiodirectie, veel informatie uit en begrijpen elkaars processen steeds beter.” Als grootste conventionele verlader van Nederland heeft Tata Steel een duidelijke wens: “Blijf ons vroegtijdig betrekken bij beleidsvraagstukken. Juist door proactief en vroegtijdig met elkaar in gesprek te gaan, kom je samen tot een genuanceerd beeld. Dat gaat gelukkig steeds beter.”

De toekomst van Tata’s logistiek is duidelijk. “Onze productie én logistiek zijn in transitie”, besluit Martin. “We werken aan groener, schoner en circulair staal. Dat vraagt niet alleen aanpassingen in onze productie, maar ook in transport en logistiek. Daarom startten we in 2018 het programma Zero-Carbon Logistics. Binnen ons Europese en wereldwijde netwerk kiezen we waar mogelijk de meest duurzame vervoersmodaliteit. En als we overstappen, doen we dat efficiënt: we benutten elke transportbeweging optimaal, bijvoorbeeld door de beladingsgraad te verhogen. Dat vergt veel rekenkracht en de juiste middelen voor onze planners, want het blijft een complexe puzzel.”

Volgende stap: zero-emissie

De huidige maatregelen ziet Martin als een belangrijke stap op weg naar volledig emissievrij transport. “We zetten voor onze vrachtwagens in op biobrandstoffen, HVO100 (schone vervanger voor diesel) en elektrificatie. Ook verduurzamen we actief op binnenvaart en zeevaart. De groei van onze spoorvolumes laat zien dat we niet alleen kiezen voor treintransport, maar dit in Europa ook zoveel mogelijk uitvoeren met groene stroom. Al 85% van onze wagonkilometers wordt in Europa op groene stroom gereden. Die beweging leeft, en ik ben er trots op dat mijn team elke dag zoekt naar de volgende kans.”