Veelgestelde vragen : Geluid

In eerste instantie kan je het beste contact met ons opnemen. Dit kan je doen door een formulier in te vullen of te bellen. We proberen altijd tot een goed antwoord te komen, of tot een acceptabele oplossing. De hinder of overlast kan niet altijd worden opgelost. 

Soms zijn er andere overheidsorganisaties waar je contact mee moet opnemen. Een formeel verzoek om handhaving van regels doe je bij de instantie die daarover gaat (het ‘bevoegd gezag’): 

• De Inspectie voor Leefomgeving en Transport, voor toezicht op de naleving van de geluidproductieplafonds. Ben je het niet eens met het antwoord of de oplossing van ProRail, dan kun je contact opnemen met de ILT.  

• De gemeente, voor de naleving van de voorschriften voor geluid van emplacementen. In de toekomst komt dit ook onder de Inspectie voor Leefomgeving en Transport te vallen. Het geluid van treinen op emplacementen gaat omgezet worden naar de geluidproductieplafonds.

Dat is booggeluid. Dit geluid is heel herkenbaar, omdat het een vervelend hoog en snerpend geluid is. Het ontstaat wanneer de wielen van een trein in een gebogen spoor (bocht) ongelijkmatig slippen. De wielen van een trein zitten aan beide zijden vast aan een as. Als de trein door een bocht rijdt legt het ene wiel een langere weg af dan het andere wiel. Hierdoor slipt het wiel een beetje.

Heb je last van booggeluid dan kan je dit bij ons melden. Wanneer booggeluid ontstaat op een emplacement, waar vaak veel krappe wissels en bogen liggen, dan is er een wettelijke eis in de Omgevingswet om dit booggeluid aan te pakken. Is er op een andere plek booggeluid, dan bestaat deze wettelijke verplichting niet. In het verleden heeft ProRail van het ministerie budget gekregen om lokale overlast van booggeluid aan te pakken. Dus soms zijn er dus oplossingen mogelijk.

De belangrijkste reden om geluid te berekenen, is dat we met metingen geen voorspellingen kunnen doen. Het geluidseffect van veranderingen - bijvoorbeeld aan de infrastructuur of de dienstregeling - kunnen we dus alleen berekenen. Geluidsmetingen gebruiken we soms wel om achteraf te controleren of de uitgangspunten van de berekeningen goed waren.

Geluidsproductieplafonds zijn regels die bepalen hoeveel geluid er maximaal mag zijn. Zijn vastgesteld voor de weg en het spoor. We kijken hier alleen naar de geluidsproductieplafonds voor het spoor. Ze zorgen ervoor dat het geluid niet steeds harder wordt wanneer er meer treinen gaan rijden.

Geluidproductieplafonds zijn vastgesteld door het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Het zijn de hoogste toegestane geluidsniveaus gemiddeld voor een jaar, gemeten op referentiepunten aan beide kanten van het spoor op, 50 meter afstand, 100 meter uit elkaar en op 4 meter hoogte. Het zijn geen echte punten, maar ruim 57.000 (virtuele) punten in een digitaal rekenmodel. Dit model is in 2012 opgesteld door het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. De geluidsproductie wordt dus berekend, en niet gemeten. 

Geluidproductieplafonds gaan op dit moment alleen over geluid van doorgaand treinverkeer op de vrije baan. Alle andere soorten geluid die door treinen worden veroorzaakt, vallen hier dus buiten. Deze soorten geluid zijn dus niet op deze manier te controleren. 

Voordat de Omgevingswet er was, werd het geluid van treinen op emplacementen apart beoordeeld. Deze regel is vervallen. In de komende tijd wordt het geluid dat is toegestaan op emplacementen toegevoegd aan het systeem van geluidproductieplafonds. Dat betekent dat er per emplacement een nieuw besluit komt over hoeveel geluid er mag zijn.

Uit de jaarlijkse controles kan blijken dat het geluid van treinen op sommige spoorlijnen in de toekomst de toegestane limiet dreigt te overschrijden. In dat geval onderzoekt ProRail of slimme en betaalbare maatregelen het geluid kunnen verminderen. Als zulke maatregelen mogelijk zijn, worden ze uitgevoerd, waardoor het geluid meestal jarenlang weer onder de limiet blijft.

Soms zijn maatregelen echter niet praktisch, bijvoorbeeld vanwege technische, landschappelijke, stedenbouwkundige, verkeers- of vervoersproblemen. In die situaties kan het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat besluiten om het geluidsproductieplafond te verhogen. ProRail moet dan een verzoek indienen en uitleggen waarom geluidsreducerende maatregelen niet haalbaar zijn.

Elke vijf jaar wordt een actieplan opgesteld over geluid van hoofdspoorwegen. Dit zijn de belangrijkste spoorlijnen in Nederland. In het actieplan voor 2024-2029 staat dat een verlaging van gpp’s mogelijk is voor een deel van de spoorlijnen. Dit komt doordat oude, luidruchtige treinen worden vervangen door nieuwe, stillere treinen en doordat houten dwarsliggers zijn vervangen door stillere betonnen dwarsliggers.

In 2025 wordt een besluit voorbereid om de gpp’s voor ongeveer 45% van de meetpunten te verlagen, met gemiddeld 3 decibel. Dit betekent een halvering van het geluid. Dit is goed voor woningbouw, omdat nieuwe projecten minder strenge geluidsmaatregelen nodig hebben. Ook geeft het omwonenden zekerheid dat het geluid in de toekomst minder zal toenemen.

Meldingen en klachten nemen we heel serieus. Iedere melder krijgt persoonlijk antwoord. Daarnaast analyseren we alle meldingen over geluidsoverlast. Zo krijgen we een goed beeld van wat er aan de hand is. Als de wettelijke geluidsnormen worden overschreden, nemen we maatregelen. Ervaar je geluidsoverlast door het spoor? Neem dan contact met ons op.

Ondanks alle geluidswerende maatregelen maken rijdende treinen geluid, zeker hogesnelheidstreinen. Wij weten dat het geluid van deze treinen te horen is, bijvoorbeeld in het Groene Hart. Maar we zorgen ervoor dat het geluid overal binnen de wettelijke normen blijft. Zodat je er als omwonende zo min mogelijk hinder van ondervindt. 

Voor werkzaamheden aan het spoor gelden de geluidsvoorschriften van de gemeente. Deze vind je in de meeste gevallen in de lokale APV, de Algemene Plaatselijke Verordening. ProRail, of de aannemer die het werk voor ons uitvoert, zorgt ervoor dat het geluid van deze werkzaamheden geen overlast veroorzaakt voor de omgeving. Als dit niet lukt of als de werkzaamheden uitgevoerd worden buiten de normale werktijden, zorgen we dat er een ontheffing aangevraagd wordt bij de gemeente.

De geluidsnormen die gelden voor een emplacement zijn vastgesteld door de gemeente in een omgevingsvergunning milieu. Je kunt bij hen terecht met je vragen of klachten. Door verandering in wetgeving wordt in de toekomst het geluid op emplacementen onderdeel van het geluid van doorgaand treinverkeer en wordt dit onderdeel van de geluidproductieplafonds.  

De komende jaren vindt de omzetting hiervan per emplacement plaats. Als deze omzetting voor dit emplacement gebeurd is, kan je het beste contact opnemen met ProRail. We proberen altijd tot een goed antwoord te komen, of tot een acceptabele oplossing. De hinder of overlast kan niet altijd worden opgelost.

Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat stelt vast hoeveel geluid treinverkeer mag maken. Het ministerie geeft informatie over het toegestane geluid. Dit zijn de zogenaamde geluidsproductieplafonds. Ook vind je hier maatregelen tegen geluidshinder, zoals het Meerjarenprogramma Geluidsanering (MJPG).

Het MJPG is onderdeel van het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT) van de rijksoverheid. ProRail werkt binnen het MJPG aan het stiller maken van het spoor. Dat doen we vooral door het plaatsen van geluidsschermen en raildempers. Neemt het geluid niet genoeg af door schermen en/of raildempers, dan passen we gevelisolatie toe.

De regels voor verkeersgeluid staan in de Wet milieubeheer. Zo is er een maximumgrens voor het aantal toegestane decibellen op de gevel van een woning. Dit heet de 'geluidsnorm' of 'saneringsdrempel'. Dit is de grens die we stellen aan het geluidniveau van het spoor op de gevel van een woning (in de meeste gevallen 65 of 70 decibel). Een locatie waar deze grens wordt overschreden heet een ‘geluidknelpunt’. Er is dan geluidonderzoek nodig.

Voor alle woningen langs het spoor in Nederland is berekend of de geluidbelasting boven of onder de geluidsnorm/saneringsdrempel ligt.

Blijft het niveau onder de geluidsnorm/saneringsdrempel? Dan blijft alles bij het oude. Wordt deze norm overschreden? Dan bepaalt de Wet milieubeheer dat de woning een saneringswoning is. Deze woning nemen we op in het saneringsplan. In het saneringsplan wegen we de maatregelen af om het geluid te verminderen.

ProRail is verantwoordelijk voor het maken en indienen van de saneringsplannen bij het ministerie. De minister neemt onder meer op basis van eventuele zienswijzen en beroepen een definitief besluit over het saneringsplan. ProRail voert de maatregelen uit of laat ze uitvoeren.

Kijk voor meer informatie op onze pagina MJPG. Of bekijk deze animatie.

Ja. De plannen voor het Meerjarenprogramma Geluidsanering zijn sinds januari 2025 definitief. Je kunt het nieuwsbericht hier teruglezen.

Voor alle woningen langs het spoor in Nederland is berekend of de geluidsbelasting boven of onder de zogenaamde saneringsdrempel ligt. Welke woningen we aanpakken en welke niet, hangt af van de regels voor geluidsanering. Het kan gebeuren dat in dezelfde wijk of zelfs dezelfde straat sommige woningen wel saneringswoning zijn en andere niet. Wettelijk vastgestelde (reken)methoden dienen hierbij als uitgangspunt. Voor alle woningen langs het spoor in Nederland is berekend of de zogenoemde geluidsbelasting boven of onder de saneringsdrempel ligt. Op basis daarvan ondernemen we actie. Je kunt alle informatie en details lezen op de MJPG website