De perronkap

Kijk je weleens omhoog als je op het perron staat? Dat staal, glas of hout boven je hoofd is meer dan een dak. Het is een stukje spoorarchitectuur dat reizigers drooghoudt én karakter geeft aan het station. Sommige zijn zelfs monumentaal. Daar zijn we bij ProRail trots op, al brengen bijzondere perronkappen soms extra uitdagingen met zich mee.

Nieuwe of bestaande perronkap 

Waar nog geen perronkap is, is de opdracht aan een architect simpel: ontwerp een perronkap die voldoet aan ProRails ontwerpvoorschriften. Daarin staan technische vereisten: maak ‘m minimaal 3,5 meter hoog, met een inregenhoek van 30 graden, maak alle onderdelen dienen demontabel en vervangbaar… enzovoorts. 

Maar bij de meeste stations gaat het om bestaande kappen die opgeknapt moeten worden, of aangepast omdat een station anders moet worden ingericht. Sommige perronkappen zijn al meer dan  honderd jaar oud. Dan rijst de vraag: herstellen, vernieuwen of vervangen? We kijken zorgvuldig wat kan en wat moet. Met respect voor het verleden en toekomstig gebruik.

Wanneer renoveren we? 

De keuze om een perronkap te verbouwen, vervangen of renoveren, is niet zo zwart/wit. Renovatie is meestal het uitgangspunt, zeker bij monumentale of beeldbepalende stations. Soms is dat helder: als een station een rijksmonument of gemeentelijk monument is. En dat is best vaak het geval want veel stations zijn door een architect speciaal voor die plek ontworpen en beeldbepalend voor een dorp of stad. Daarnaast is er nog een lijst van zo´n vijftig stations die door Bureau Spoorbouwmeester zijn aangewezen als ‘collectiestation’: een rijke verzameling van heel verschillende, beeldbepalende stations.  

Maar we renoveren ook als materialen hergebruikt kunnen worden en het duurzamer is de bestaande perronkap op te knappen.

Terug naar het origineel 

Als eigenaar van een monument heeft ProRail een zorgplicht. Maar de monumentenwetgeving is niet compleet helder over wat dat betekent: je moet ‘doen wat goed is voor het monument’. Soms kan dat zijn: terugbrengen naar het origineel, zoals in Harlingen. Of het origineel met een twist. Zoals in Naarden-Bussum waar de architect de oorspronkelijk groen-oranje-bruin-kleuren terugbrengt, maar wel in een iets lichtere tint omdat we dat begin 21e eeuw mooier vinden. Zo’n plan gaat ook altijd nog langs Bureau Spoorbouwmeester (dat over de esthetiek van stationsgebouwen gaat) en allerhande monumentenorganisaties. Het kan even duren voordat iedereen enthousiast is. Want wat is goed voor het monument? En wat is mooi? Smaken verschillen… 

Tot zover de looks. Bij elke renovatie kijken we niet alleen naar behoud van erfgoed, maar ook naar energieverbruik, circulaire materialen en toekomstig onderhoud. Op station Leeuwarden bijvoorbeeld, krijgen de kappen niet alleen hun oorspronkelijke kleur terug, maar onderzoeken we ook of we zonnepanelen kunnen plaatsen én verbeteren we de fundering. Of op station Heiloo waar we de oorspronkelijke draagconstructie volledig renoveerden maar de kap vervingen door een nieuw -op het verleden geïnspireerd- ontwerp van duurzaam hout met geïntegreerde zonnepanelen. Zo helpt renovatie ons ook om de onderhoudskosten te verlagen.

Wat als we niet renoveren? 

Zijn perronkappen niet monumentaal of een collectiestation, dan kiezen we: renoveren, aanpassen of nieuw bouwen. Soms geven financiën de doorslag, soms de functieverandering van een station. Zo werden de bestaande monumentale perronkappen van Driebergen-Zeist gerenoveerd én verlengd met nieuwe kappen. De oude kappen waren echt te klein voor het nieuwe ov-knooppunt. En het station van Alkmaar heeft drie perrons met vier verschillende kappen waarvan er één monumentaal is. Hier halen we één kap weg, verschuiven een ander en verplaatsen er een. Zo besparen we geld én behouden het karakter van het station. 

Werk combineren  

Een perronkap is maar het topje van de spoorwereld. Onder de grond liggen kabels, leidingen en funderingen die net zo belangrijk zijn. Daarom proberen we werkzaamheden zo veel mogelijk te combineren als we aan de slag gaan met de kap: perronverbreding, verbeteringen in toegankelijkheid of aanpassingen aan het spoor. Zo beperken we hinder en maken we stations toekomstbestendig.