Veelgestelde vraag: welke rol had ProRail in het Fyra-debacle?

De vraag

Het spoor kent een veelheid van partijen en belangen. De cijfers vliegen je soms om de oren, net als de meningen en feiten. Een mening wordt al snel een feit en een feit is al snel verbogen tot mythe. De laatste tijd lezen en horen we dat ProRail een belangrijk aandeel had in het Fyra-dossier. Maar klopt dat wel? Hieronder de feiten die iets anders laten zien.

Het antwoord

Om te beginnen is de verwarring wel te verklaren. Het Fyra-dossier over de hogesnelheidtrein vormt geen uitzondering qua complexiteit. Het is gewoon ingewikkeld. Er zijn meerdere tabbladen. Het ene stuk over het dossier ging over de aanschaf van een type trein die de Fyra werd gedoopt. Het andere stuk van het dossier ging over de aanbesteding van de concessie (de vergunning) om een treindienst over het hogesnelheidspoor aan te bieden. Weer een hoofdstuk gaat over de aanleg en het onderhoud van dit spoor. ProRail heeft relatief weinig met elk van deze dossiers te maken.

Bouw HSL-Zuid

We beginnen dit feitenrelaas met de bouw van de Hogesnelheidslijn (HSL-Zuid). De HSL-Zuid werd onder directe leiding van de Staat gebouwd door de Projectorganisatie HSL-Zuid. ProRail is daarmee niet betrokken geweest bij de bouw van de HSL-Zuid.

Beheer HSL-Zuid

De taakverdeling op de HSL-Zuid na de oplevering ligt ook anders dan wat gangbaar is. Voor aanleg en onderhoud van de ‘bovenbouw’ – sporen, seinen, wissels en bovenleiding – contracteerde het toenmalige ministerie van Verkeer en Waterstaat zelf de aannemer Infraspeed Maintenance BV. In elk geval tot minimaal 2025 zorgt Infraspeed Maintenance BV voor het dagelijks onderhoud, storingsherstel, performance management en vernieuwing op deze lijn. Maar ook voor zaken als storingsherstel en prestaties. ProRail controleert in opdracht van het ministerie van IenM of Infraspeed Maintenance BV haar afspraken met het ministerie goed uitvoert (contractmanagement). Verkeersleiding en verdeling van de ruimte op het spoor doen we als ProRail wel regulier op de HSL-Zuid. 

Aanschaf Fyra

Fyra was de naam van de treinen tussen Amsterdam - Breda - Antwerpen via de HSL-Zuid. Het bedrijf High Speed Alliance (samenwerking NS en KLM) exploiteerde deze trein in samenwerking met de Belgische evenknie van NS: de Nationale Maatschappij der Belgische spoorwegen  (NMBS). Zij kochten speciale hogesnelheidstreinen (V250) die achteraf ongeschikt bleken voor het leveren van een betrouwbare reis voor treinreizigers. Die trein rijdt inmiddels niet meer. ProRail doet veel op en rond het spoor. Maar we hebben geen treinen in ons assortiment.

De Parlementaire Enquête

ProRail heeft slechts een adviserende rol bij de toelating van nieuwe treinen. ProRail wordt voor de toelating van spoorvoertuigen ‘gehoord’ door ILenT en vormt daarvoor een oordeel over de aangeleverde technische dossiers. ProRail heeft de inspectie ILenT geadviseerd de Fyra (V250) tijdelijk toe te laten vanwege nog openstaande issues ten aanzien van de geschiktheid van de Fyra om op het Nederlandse spoor te rijden met name op het gebied van treinbeveiliging. ProRail heeft bezwaar ingediend bij ILenT tegen het besluit van ILenT om van dit advies af te wijken. ProRail heeft bij de start van de nieuwe treindienst gepleit voor een veel intensievere testfase in de operationele praktijk. Ons advies is ook overgenomen door de enquêtecommissie, net als het achter de hand houden van een ‘Plan B’. Het verhoor gemist? Bekijk dan hier de beelden terug.

Kabinetsreactie op de Enquête

Binnenkort geeft het kabinet zijn reactie op de uitkomsten van de Parlementaire Enquête. De positionering van ProRail is op geen enkele manier onderdeel geweest van de Parlementaire Enquête.