ProRail en de HSL : Langzamer op de hogesnelheidslijn
De hogesnelheidstrein kan rond Rijpwetering - mede door de instabiliteit van viaduct Zuidweg - niet de beoogde snelheid van 300 kilometer per uur rijden, maar slechts 80. Een deel van dat viaduct zal daarom op termijn vernieuwd moeten worden. Chris Heutinck, vakdeskundige civiele techniek bij ProRail, vertelt wat er aan de hand is.
Twee issues
“Meer dan twee jaar geleden constateerden we voor het eerst dat er iets aan de hand was. Toen we dat nader onderzochten, vonden we twee issues”, legt Chris uit. “Aan de ene kant is er een probleem met de horizontale stabiliteit van de brug. Het viaduct mag bij een treinpassage niet te veel bewegen. Deze beweging kan veroorzaakt worden door drie dingen: wind, stootbelasting (bijvoorbeeld door oneffenheid van de rails) en centrifugaalkracht. Dat laatste ontstaat in dit geval doordat het spoor op het viaduct in een bocht ligt. Door een ongelukkig ontwerp wordt de vervorming van de rubberen oplegblokken te groot, waardoor er te veel zijdelingse verplaatsing is. Dat zorgt voor scheurtjes in lasnaden van de stalen fixatieconstructies van de brug.”
Dat is bij het viaduct aan de Zuidweg niet het enige issue. “Een ander probleem is het zuidelijk landhoofd van het viaduct. Dit is het laatste punt van het viaduct, waar de trein weer overgaat op het baanlichaam. Door grondverplaatsing is dit landhoofd een aantal centimeter verplaatst en worden de funderingspalen overbelast. Het landhoofd moet dus op termijn vervangen gaan worden. Maar dat kost tijd. Tot die tijd moeten we monitoren dat er niet te grote verplaatsingen plaatsvinden en dat de brug veilig berijdbaar blijft.”
Buitendienststelling
De volgende stap is om te onderzoeken of de huidige snelheid van 80 kilometer per uur weer kan worden opgehoogd naar 160 kilometer per uur. Daarvoor hebben we een technische onderbouwing nodig die aantoont dat we veilig met een hogere snelheid over het viaduct kunnen rijden. Maar om terug te keren naar de oorspronkelijke snelheid van 300 kilometer per uur moet er nog meer gebeuren. “We hebben hier een buitendienststelling voor nodig van minstens twee weken. Dat betekent dat er dan geen HSL-treinen kunnen rijden tussen Amsterdam en Rotterdam. Dat besluit neem je niet zomaar. We hebben nu een aanvraag ingediend voor deze buitendienststelling eind 2025.”
Dat is niet het enige probleem op de HSL. “Het viaduct is onderdeel van een standaardontwerp met dezelfde ontwerpfilosofie”, vertelt Chris. “Op negen andere viaducten zijn dezelfde kritische constructies toegepast. Er zijn daarom op meer plekken snelheidsbeperkingen (120 kilometer per uur). We moeten dus op al die plekken blijven monitoren.”
ProRail en de HSL
De HSL-Zuid (hogesnelheidslijn) is een bijzonder stuk spoor. ProRail is hier ‘hoofdbeheerder’ van. Maar het dagelijks beheer is in handen van Infraspeed BV. ProRail heeft deze spoorlijn niet ontworpen of gebouwd. En wij dragen dus niet de dagelijkse zorg voor onderhoud.