Hoe maken we onze kleine stations honderd procent circulair?

Nieuws

26 augustus 2020

Luchtzuiverend, natuurlijk en versmolten met het landschap. Op Dutch Design Week (DDW) in oktober presenteren ProRail, NS Stations en Bureau Spoorbouwmeester vier ontwerpen voor het allergroenste station van Nederland.

Nieuwe mindset

Nederland wil volledig circulair zijn in 2050. Ook ProRail, NS Stations en Bureau Spoorbouwmeester zetten zich hiervoor maximaal in. Op diverse fronten worden flinke stappen gezet om deze ambitie te halen. Denk aan het duurzame station Driebergen-Zeist en het energie-neutrale station Delft Campus. Maar voor honderd procent circulariteit moet nog veel ontdekt worden. Dat vraagt om een nieuwe blik op het ontwerpproces: niet meer denken vanuit eisen, maar vanuit mogelijkheden. Van ‘alleen, als…’ naar ‘wat, als...’.

En dat is precies de insteek van het What If Lab: het Circulaire Station, een samenwerking tussen Dutch Design Foundation, ProRail, NS Stations en Bureau Spoorbouwmeester. ‘De nieuwe mindset is nodig’, zegt Rosalie Nijenhuis, manager Ontwikkeling & Beleid bij ProRail. ‘De spoorwereld is weerbarstig. Begrijpelijk, want circulariteit staat vaak op gespannen voet met veiligheid. Testen op nieuwe, innovatieve of tweedehandsmaterialen zijn er amper en je wilt niet dat een perronrand opeens instort.’ Dit What If Lab is daarom een startpunt om slimme, robuuste oplossingen te verkennen.

Circulaire stations

En wat betekent deze transitie naar circulair voor de architectuur van een station? Is er sprake van een nieuwe ontwerpopgave en een nieuwe expressie? Ja, luidt het volmondige antwoord van de adviseurs van Bureau Spoorbouwmeester - het bureau dat NS en ProRail adviseert over alle ruimtelijke opgaven rondom het spoor. ‘Wij gebruiken deze experimentele fase om in beeld te brengen welke gevolgen circulair bouwen heeft voor de verschijningsvorm van stations. Gaan de stations er groener en organischer uitzien? Hoe garanderen we blijvende ruimtelijke kwaliteit in een context van verduurzaming?’

Vier winnaars

‘What if… we alle kleine stations in Nederland circulair gaan ontwerpen?’ Met die opdracht konden Nederlandse designers eind vorig jaar aan de slag. Uit de 43 inzendingen werden er tien gekozen om aan dit What If Lab te beginnen en daar zijn uiteindelijk vier winnaars uit gekomen. Rosalie: ‘Het mooie is dat hun ideeën elkaar lijken aan te vullen. Eigenlijk kun je alle toepassingen in één station verwerken.’

Van Hollandse bodem

Welling Architects en Studio Tjeerd Veenhoven ontwierpen samen het ‘natuurlijke station’. Architect Leonie Welling tekende een station met natuurlijke materialen – lokaal hout, wanden van gestampt riet en leem, ontworpen door ‘materialenman’ Tjeerd Veenhoven. Bijzonder is bijvoorbeeld het gebruik van het oer-Hollandse mosselgranulaat als vervanger van beton. Dit is goed te verwerken in bijvoorbeeld de poefjes of de zitranden van een plantvak.

Luchtzuiveraars

Deelnemer Scape Agency vindt dat een station ook moet bijdragen aan een gezonde leefomgeving. Ook deze ontwerpers beten zich vast in beton. Dankzij een speciale gerecyclede cementsamenstelling kunnen er mossen en algen op groeien, die zuurstof genereren en koolstofdioxide absorberen. Ook geluid vangt het op. Een supersimpele, maar fantastische oplossing voor bijvoorbeeld perronkeerwanden of gebouwgevels.

Wisselwerking

Bygg Architecture & Design gaat terug naar de start van een ontwerpproces. Dit bureau ziet het circulaire design als een wisselwerking tussen ontwerpers, reizigers en omwonenden. Vanuit de gedachte: circulariteit creëer je samen. Hiervoor bieden ze een circulaire toolkit en een festival aan.

Dutch Design Week 2020

Rosalie: ‘We gaan nu kijken bij welke stationsprojecten we bepaalde toepassingen kunnen testen. Dat hangt af van de fase waarin het project zich bevindt.’ Tijdens Dutch Design Week (17 t/m 25 oktober) kan het publiek de ontwerpen live en online bewonderen’.

Naast deze tentoonstelling zal ProRail diverse (ook online te bekijken) seminars en workshops organiseren over circulair ontwerpen en bouwen aan stations. ‘We hopen op een grote (online) opkomst en een mooie oogst aan nieuwe circulaire mogelijkheden’.

Meer informatie kun je vinden op de website van de Dutch Design Week en op deze factsheet.

Spoorwerkcheck

Woon of werk je binnen 300 meter van het spoor? Maak dan gebruik van onze spoorwerkcheck. Je ziet direct welke werkzaamheden in jouw buurt gepland staan.

Dit veld is verplicht en accepteert alleen cijfers en letters en geen spatie

Dit veld is verplicht en accepteert alleen cijfers