Vliegtuigbommen, granaten en raketkoppen

Risico's in beeld brengen

"Als je de grond ingaat, zoals is gebeurd bij deze werkzaamheden, moet je je risico’s in beeld brengen. De aannemer moet veilig aan het werk kunnen. Een onderdeel daarvan is de grond controleren op asbest, bodemverontreiniging, kabels en leidingen. Een ander onderdeel is een check op explosieven. Ieder deeltje wordt in kaart gebracht. Bij elk project waar gegraven wordt, moet onderzoek gedaan worden naar explosieven."

Verdacht gebied

"Op basis van een vooronderzoek bepalen we of een gebied verdacht is. Door het lezen van literatuur, archiefonderzoek en het bekijken van luchtfoto’s uit de Tweede Wereldoorlog weten we of er iets kan liggen. In dat geval gaan we verder zoeken. Wat is er precies gebeurd? Was er een bombardement, zijn er grondgevechten geweest, artilleriebeschietingen?"

"Uit het vooronderzoek bij dit project bleek vooral Zevenaar verdacht gebied. Daar is behoorlijk veel schade toegebracht door de Duitsers die in 1940 via Zevenaar naar Arnhem trokken en in 1945 door de Canadezen die dezelfde route als de Duitsers volgden. Zo is er een vermelding van een beschieting van treinen bij het station van Zevenaar in 1944 en het bombardement van het centrum van Zevenaar en granaatvuur op ’t Engeveld in 1945."

Vijf explosieven gevonden

"Het explosieven-opsporingsbedrijf T&A Survey heeft de ‘opsporing’ gedaan. In totaal zijn vijf explosieven gevonden. Als eerste een Engelse granaat, die is afgevuurd door artillerie. Daarna een raketkop, een raket die in de laatste jaren van de oorlog veel werd ingezet door de Engelsen. Als derde een Engelse bom van 500 pond, die door een vliegtuig is afgeworpen. De Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EOD) heeft vastgesteld dat de bom veilig vervoerd kon worden. Vervolgens is de bom gedemonteerd en vernietigd. Er is ook een Duitse bom van 250 kilo gevonden. Bijzonder, want we hadden geen gegevens dat er een Duitse bom zou kunnen liggen."

Gevaarlijke Engelse vliegtuigbom

"Op 29 mei is nog een vliegtuigbom gevonden van 500 pond, ongeveer 1 meter lang en een doorsnede van ruim 30 centimeter. Als die op je huis valt, is het hele huizenblok weg. De EOD heeft vastgesteld dat de ontsteker van de bom te gevaarlijk is om de bom te verplaatsen. Daarom heeft de EOD de bom op vrijdag 28 juni gedemonteerd en heel voorzichtig de ontsteker eruit gehaald."

"Vervolgens is het projectiel verplaatst naar Pannerden en in de Kijfwaard vernietigd. In een straal van 110 meter rondom de bom zijn alle mensen en dieren geëvacueerd. Daarnaast is zowel het treinverkeer als het luchtruim afgesloten. Om de bom heen is een beveiligde constructie gebouwd bestaande uit grote containers gevuld met zand. Mocht er iets fout zijn gegaan, dan waren de gevolgen minimaal."

De EOD bepaalt

"Tijdens het demonteren van de Engelse vliegtuigbom is het treinverkeer ter plaatse vanaf 10.00 uur enkele uren stilgelegd. Ook aannemer Strukton Rail kon op deze locatie niet verder met de werkzaamheden. Bij de andere bommen is het treinverkeer niet of korte tijd stilgelegd. Zodra een vliegtuigbom is gevonden, ligt alle verantwoordelijkheid bij de EOD. Als de EOD de veiligheid niet kan garanderen, legt zij het treinverkeer stil. Dat gebeurt altijd in overleg met ProRail en met alle andere belanghebbende partijen. De veiligheid van de reizigers en omwonenden staat altijd voorop."