Punctualiteit op het spoor stijgt, maatregelen tegen storingen

Prestaties op koers

NS en ProRail hebben met Betrouwbaar Beter maatregelen genomen om spoorprestaties op het Hoofdrailnet te verbeteren. ProRail loste 46 tijdelijke snelheidsbeperkingen op en NS zorgde voor voldoende treinen. Samen borgden ze een betrouwbare dienstregeling tijdens werkzaamheden.

Deze aanpak, onder concessiesturing van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW), is positief geëvalueerd. Het resultaat, aldus extern onderzoek, is dat in het najaar van 2024 de treinen voldoende op tijd reden. Reizigers hadden bovendien voldoende zitplaatskans. In de eerste helft van 2025 zien we dat de prestaties, ondanks de aanscherping in de prestatieafspraken vanaf 1 januari 2025, goed zijn: het aantal treinen dat op tijd rijdt en voldoende zitplaatsen heeft, ligt regelmatig boven de streefwaarde. Het programma is daarom met instemming van het ministerie afgerond.

Toename impactvolle storingen

ProRail voldoet dit jaar echter niet aan de prestatieafspraken voor het aantal impactvolle storingen. Oorzaken daarvan verschillen en deze stijging is dan ook het gevolg van een complex samenspel van factoren. De hinder voor de reiziger ontstaat door vier verschillende storingscategorieën: derden (42%), proces (10%), weer (4%) en techniek (44%) (NB: stand 2025 t/m oktober). 

Storingen door derden vormen een substantieel aandeel van de hinder; ruim een derde van het totaal. Bijna 59 procent van deze storingen bestaat uit (bijna-)aanrijdingen met personen, waarbij het voor een groot deel om suïcide gaat. Helaas zien we een toename van het aantal verwarde personen in de spooromgeving, een beeld dat ook door politie in hun landelijke rapportages gemeld wordt.

Andere oorzaken storingen

Aanrijdingen of schade door wegverkeer komen minder vaak voor, zoals onlangs de aanrijding met een vrachtwagen bij Meteren. Toch vormen ze nog steeds 13,8 procent van de incidenten. Daarnaast zijn er ook veel incidenten en soms aanrijdingen met dieren langs het spoor, ongeveer acht procent. Verder is er nog een reeks aan andere factoren die samen bijna 20 procent van de hinder veroorzaken, zoals brand, vandalisme en (koper)diefstal.

Storingen in de categorieën proces (zoals uitgelopen werkzaamheden) en weer (impact van extreem weer) vormen een kleiner aandeel, maar zijn evengoed ingrijpend voor de reiziger. Uitloop van werkzaamheden speelde bijvoorbeeld in september bij Hengelo en er was veel hinder van weersomstandigheden toen een boom bij Vught op het spoor viel.   

Meer techniekstoringen

Het aantal techniekstoringen is de laatste jaren gestegen. Vooral wissels, treindetectie, spoorligging en energievoorziening veroorzaken deze storingen. We zien hier een aantal oorzaken. Zo zien we dat de manier waarop we ons klein onderhoud zouden moeten uitvoeren steeds minder goed past bij de contractvorm die we hiervoor gebruiken voor de samenwerking met onze aannemers. Dit leidt ertoe dat er een gat zit tussen het onderhoud wat het spoor nodig heeft en wat we daadwerkelijk doen.

Daarnaast zien we een daling van het aantal inzetbare monteurs van zeven procent, terwijl het werk toeneemt. Dit zorgt ervoor dat aanrijtijden van monteurs bij storingen langer zijn, omdat ze regelmatig van verder moeten komen.

Maatregelen

ProRail wil deze stijging van storingen met maatregelen op korte en lange termijn ombuigen, maar dat is een complexe opgave. We zien de volgende kansen:

• Op korte termijn richten breiden we het cameratoezicht op risicolocaties uit. Slimme camera's met beeldherkenning worden geplaatst om risicovol gedrag te signaleren en dit automatisch te melden voor gerichte opvolging. Daarnaast versnellen we de aanrij- en hersteltijden door betere afspraken met aannemers. Ook zetten we in op fysieke afscherming van het spoor om zoveel mogelijk aanrijdingen te voorkomen.

• Voor de langere termijn investeren we extra in data over de conditie van het spoor voor gerichter onderhoud. We ontwikkelen een nieuwe onderhoudsstrategie en contractvorm voor meer regie en rollen extra wisselmonitoring uit op kritische locaties. Daarnaast versterken we de samenwerking met gemeenten voor gebiedsgerichte aanpak van stations en verbeteren we de planning met aannemers om procesverstoringen structureel te beperken.