De rol van ProRail bij de aanleg van de Noord/Zuidlijn

Nieuws

20 juli 2018

Zaterdag 21 juli wordt de Noord/Zuidlijn in Amsterdam feestelijk geopend, een groot moment voor de hoofdstad. Bij de aanleg van de Noord/Zuidlijn heeft ProRail ook nog een rol gespeeld, met de bouw van een 130 meter lange tunnel onder Amsterdam Centraal. Hoe ging dat in zijn werk? Een gesprek met Jan Derks van ProRail.

9.000 houten palen

Collega Jan Derks (57) was in 2000 als planontwikkelaar werkzaam op Amsterdam CS. Hij was nauw betrokken bij de voorbereidingen voor de bouw van een doorgang onder de huidige middentunnel op Amsterdam Centraal. Daarmee werd in oktober 2002 begonnen. Een gigantische operatie. Omdat de baan van de nieuwe metrolijn precies onder het station doorloopt, moest een groot aantal van de 9.000 houten funderingspalen waarop het station rust worden verwijderd. Een tafelconstructie, een soort omgekeerde U, moest vervolgens de belasting overnemen van het gebouw en de emplacementen.

Bodem van de zee

“Het is zo’n mega-knappe prestatie,” vertelt Jan Derks, “na al die jaren word ik weer trots als ik terug denk aan wat we toen, met vele anderen hebben bereikt. Een ongelooflijk intensieve samenwerking. In totaal hebben we 90 palen met een diameter van 1,85 meter met een speciale boortechniek in de grond laten zakken. Daarvan bevinden 60 palen zich 30 meter onder de grond, en 30 palen op zo’n 60 meter in de derde zandlaag. Dan zit je echt op de bodem van de zee.” Al die palen zijn als een damwand aan elkaar gekoppeld en de grond is vervolgens uitgegraven. In die ruimte is vervolgens het tunneldeel, dat vanaf ’t IJ is komen aanvaren, geplaatst: 130 meter lang en 22 meter breed, aan weerzijden zat een speling van 50 cm tussen het tunnelelement en de damwand.

Reusachtig flatgebouw

De werkzaamheden duurden uiteindelijk ongeveer negen jaar: van 2002 tot 2011. De technische uitdagingen waren legio: bijvoorbeeld bij het plaatsen van de palen voor de damwand, en bij het verwijderen van de houten palen onder de middentunnel. Op alle vragen en eisen had de techniek niet altijd direct een antwoord. Maar het vertrouwen bij zowel het engineeringsbureau (Arcadis/Movares) als de aannemerscombinatie (Strukton/ Van Oord) was groot dat het moest kunnen. De belangrijkste eis die vooraf aan het project werd gesteld was dat het treinverkeer altijd moest doorgaan, én er geen onoverkomelijke hinder van mocht ondervinden. Aan reizigers ging de bouw uiteraard niet onopgemerkt voorbij. Daarnaast was alles gericht op het voorkomen van verzakkingen aan een uniek historisch monument. Jan Derks: “Als je nu in de middentunnel loopt, sta je eigenlijk op het dak van een reusachtig flatgebouw van 10 verdiepingen hoog. Dat is natuurlijk een bizarre gedachte. Ongeveer 17 meter onder je rijdt de metro.”

Logistieke puzzel

De Noord/Zuidlijn is niet zonder slag of stoot tot stand gekomen. Ook Jan Derks weet daarover mee te praten. “Het was één grote logistieke puzzel. In feite hadden we drie grote uitdagingen: allereerst de techniek. De complexiteit was enorm, maar dat trekt ook weer mensen aan die zoiets juist willen aanpakken. Verder moesten we woekeren met de ruimte. Zoeken naar opslag- en bouwlocaties op en rond het altijd drukke station, terwijl de trein al die tijd bleef rijden. En we kregen te maken met uiteenlopende belangen van de omgeving: brandweer, bouw- en woningtoezicht en winkeliers op het station.” Alle winkels uit de middentunnel werden grotendeels verplaatst naar een winkelpassage, die op een plateau voor CS in het water werd gebouwd. Een enorme opgave, met veel overleg, om belangen bij elkaar te brengen. Maar het is gelukt. Jan Derks: “Ik kreeg energie van het project, en nog altijd als ik eraan terug denk. Het was echt een fantastische tijd.”

Door Jeroen Groot van ProRail
 

Spoorwerkcheck

Woon of werk je binnen 300 meter van het spoor? Maak dan gebruik van onze spoorwerkcheck. Je ziet direct welke werkzaamheden in jouw buurt gepland staan.

Dit veld is verplicht en accepteert alleen cijfers en letters en geen spatie

Dit veld is verplicht en accepteert alleen cijfers