Jaarverslag 2020: veerkracht en doorzettingsvermogen

Terugblik 2020

Hoewel Nederland min of meer tot stilstand kwam, zijn we er toch in geslaagd om treinen te laten rijden. Het spoor hoort tot de vitale infrastructuur van Nederland en is in deze tijd belangrijk voor de reizigers met cruciale beroepen en het vervoer van goederen in Nederland en Europa.

Op de verkeersleidingsposten en op en rond het spoor hebben onze mensen zich, onder soms lastige omstandigheden, dag en nacht ingezet, waardoor het treinverkeer ongehinderd doorgang kon vinden. Ook de voorbereidingen op de toekomstige mobiliteitsontwikkeling gingen door. En omdat er minder treinen reden konden we op sommige plekken onderhoud eerder uitvoeren, zoals in de Schipholtunnel.

Reizigers- en goederenvervoer

Jarenlang groeide het aantal reizigers dat voor de trein koos tot ruim een miljoen per dag in 2019. De coronacrisis veroorzaakte een flinke terugval. Het gemiddeld aantal reizigers was vanaf april 2020 nog slechts circa 30% van het normale aantal. Dat kwam mede door de invoering van de coronadienstregeling (maart 2020) en de stillegging van binnenlands vervoer over de hogesnelheidslijn.

Het spoorgoederenvervoer in het Rotterdamse havengebied ondervindt al langer hinder door infrastoringen. Dat was ook in 2020 het geval. Onafhankelijk onderzoek liet zien dat met name in technische zin veel ruimte voor verbetering is. We zijn gestart om de onderhoudsachterstand te verhelpen en werken de komende drie jaar aan langetermijnoplossingen zodat de prestaties op de spoorgoederenlijnen structureel verbeteren. Op goederenemplacement Kijfhoek verbeteren we de veiligheid en de samenwerking tussen alle betrokken partijen.

Duurzaamheid en duurzame mobiliteit

Vanaf 2020 gebruiken we uitsluitend groen gas, waarvan we het verbruik eveneens willen verminderen. Door onder meer op steeds grotere schaal duurzame materialen toe te passen verminderen we ook onze CO2-uitstoot. Om het energieverbruik in de sector te verduurzamen voeren we tests uit. We deden in de noordelijke provincies succesvolle proeven met een waterstoftrein en met automatisch bestuurde treinen.

Stations

Door het hele land zijn stations vernieuwd. We hebben de toegankelijkheid van stationsgebieden verbeterd, betere veiligheidsvoorzieningen aangebracht en fietsenstallingen uitgebreid en vernieuwd. We maakten voortgang met het gebruik van zonnepanelen en introduceerden op aanzienlijke schaal led-verlichting. Reizigers ervaren en waarderen deze verbeteringen. Onafhankelijk onderzoek liet zien dat de opgaande lijn in de algemene stationsbeleving onder reizigers zich in 2020 verder heeft doorgezet.

Veiligheid

In 2020 hebben we 67 niet-actief beveiligde overwegen (NABO) aangepakt en tientallen staan op de nominatie om zo snel mogelijk te worden opgeheven. De tragische ongevallen in mei 2020 en januari en maart 2021 toonden de noodzaak daarvan nog eens pijnlijk aan. Uiterlijk eind 2023 moeten alle publiek toegankelijke NABO in Nederland zijn beveiligd of verdwenen.

Op de Veiligheidsladder, een instrument die ons en onze opdrachtnemers stimuleert om bewust veilig te werken, zakten we na twee jaar een trede terug. Een betreurenswaardige ontwikkeling. We zijn direct met de verbeterpunten aan de slag gegaan en gestart met een grootschalig verbeterprogramma.

Vooruitblik

Hoewel de wereld er na de coronacrisis wellicht anders uit gaat zien, voorzien wij nog steeds een grote groei in reizigers- en goederenvervoer de komende jaren. Dat baseren we op het aantal aangevraagde treinritten voor 2021, maar ook op langetermijnplannen van vervoerders, de ontwikkelingen op het gebied van verduurzaming, het tekort aan nieuwe woningen en recente inzichten van het Centraal Bureau voor Statistiek. Mede op basis van die inzichten werd op Prinsjesdag bekend gemaakt dat het kabinet 1,4 miljard euro extra beschikbaar stelt voor onderhoud en vervanging van de spoorinfrastructuur.