Minder treinen vertraagd door dieren op en rond het spoor

Dieren en het spoor

Het spoor in Nederland doorkruist niet alleen het leefgebied van mensen, maar ook die van verschillende dieren. De Veluwe is daar het meest bekende voorbeeld van. Maar ook in de duingebieden leeft veel wild. In noord en oost Nederland rijdt de trein vaak door weilanden. En het groene Hart is de huiskamer voor veel vogels

Baasjes zorgen ook voor problemen

Wanneer (huis)dieren op of dicht langs het spoor terecht komen kan dit zorgen voor vertragingen. Het kan daarbij gaan om vee van een boer dat door een open hek op het spoor terecht komt. Wild en vogels en huisdieren spelen het spoor ook vaak parten. Daarnaast kan het zijn dat er schade ontstaat doordat dieren aan kabels knagen. We komen niet alleen maar de gebruikelijke huisdier, wild en boederijdieren tegen op en rond het spoor. Maar ook exotische dieren uit dierentuinen zorgen wel eens voor vertraging. Huisdieren en vee hebben bovendien een ‘baasje’ of eigenaar. Als het dier in de spoorzone terecht komt, zorgt dat niet alleen voor een gevaarlijke situatie voor het dier, maar ook voor de baas of eigenaar.

Nieuwe insteek

ProRail wil graag duurzaam en diervriendelijk werken. Zeker in natuurlijke leefgebieden een belangrijke uitdaging. Daar hebben we een nieuwe insteek voor gevonden. We testen en gebruiken daar sinds kort methodes die bij dieren aansluiten. We plaatsen niet alleen hekwerken en sloten en andere natuurlijk afrasteringen. We manipuleren dieren ook in hun gedrag. Dat is een andere benadering. We doen proeven met geur, geluid en licht barrières. Elk dier reageert anders op geur en licht en/of laser. Wat bijvoorbeeld werkt op de Maasvlakte, werkt bijvoorbeeld niet in Randstedelijk gebied. Vandaar dat we per gebied kijken wat werkt.

Vrij baan

De uitkomst is tweeledig: dieren kunnen zich in de spooromgeving begeven en zij kunnen zich vrij bewegen. Want er is geen hek dat ze tegenhoudt, maar dieren vertrekken snel als gevolg van afschrikking en als er een trein nadert is de baan vrij. We testen met verschillende soorten geur barrières, licht- of andere flexibele afschriksignalen, die we in- en uit kunnen schakelen. We bereiken hiermee een win-win-situatie: dieren hebben een ongedeeld leefgebied en treinen kunnen gewoon rijden en we voorkomen aanrijdingen.

Geurzuiltjes

We testen innovaties zoals een zuiltje dat vanuit een vloeistofreservoir een lucht verspreidt dat wild en loslopende dieren afschrikt. Tupoleum wordt deze geur genoemd en voor mensen ruikt het als een dunne schrale brandlucht. Dat zuiltje blijkt te werken, dat weten we nu uit de test. Dieren blijven als het even kan uit de buurt van de plekken waar de paaltjes staan. We kunnen en willen niet voorkomen dat dieren in de buurt van het spoor komen. Maar met de geurpalen willen we juist zorgen dat dieren niet in de buurt van het spoor blijven. Met de geurpalen proberen we ook wild te leiden naar veilige oversteekplaatsen. De proef laat overigens zien het ook helpt tegen konijnen die de spoorbaan ondergraven. De resultaten zijn heel positief. Daar waar we de geurpalen hebben neergezet heeft dit geleid tot 63% afname van het aantal aanrijdingen en incidenten.

Zwanenlinten

Een constructie van palen en linten (soms met wilgen) voor dwars op de spoorbaan liggende sloten. De palen zijn met lintbanen aan elkaar verbonden en vormen zo een duidelijk zichtbare barrière in de lucht. Waar is dat goed voor? Opstijgende zwanen ‘laten besluiten’ van het spoor af op te stijgen in plaats van richting het spoor. Ze lopen anders het risico in botsing te komen met de bovenleiding. Helpt heel goed. Zwanen zorgen relatief gezien voor veel overlast dan andere dieren. Zwanen zijn van nature minder wendbaar dan andere vogels en hebben een lange stijgingsbaan. Geraken ze eenmaal op het spoor, dan komen ze er vaak niet eenvoudig meer weg. Naast zwanenlinten hebben een aantal van onze incidentbestrijders dit jaar een diervriendelijke cursus zwanenvangen gevolgd. Zwanen laten zich niet eenvoudig vangen. Op deze manier kunnen we de dieren vangen en indien nodig overdragen aan de dierenbescherming.

Hek dicht

Toch blijven doodnormale hekken en afrastering gewoon nuttig. Weilanden moeten bijvoorbeeld goed gesloten zijn en dieren in het hok blijven. En ook daar valt winst te behalen, zo blijkt. Sinds kort is het beleid dat na meldingen van vee op het spoor wij ter plekke komen controleren. Heeft de landeigenaar zijn hekken en afrastering op orde? Bij gebreken spreken we de bezitter daar op aan. En dat blijkt erg effectief, want de koeien blijven blij in de wei en de cijfers van verstoringen waarbij dieren betrokken zijn, zijn dalende. Met nieuwe veetunnels in plaats van onbewaakte overwegen wil ProRail boeren de mogelijkheid geven veilig over steken met hun vee.