Natuurbeheer : Onkruidbestrijding
Stoppen met chemische onkruidbestrijding. We willen heel graag, maar het gaat niet zomaar. ProRail heeft namelijk alternatieven nodig. We doen in proeftuinen onderzoek naar alternatieve onkruidbestrijding.
Veiligheid
Onkruid op en rond het spoor kan de veiligheid en betrouwbaarheid van het treinverkeer in gevaar brengen. Op schouwpaden belemmert hoge begroeiing de doorgang voor medewerkers, hulpdiensten en evacuaties. In het ballastbed tast onkruid de stabiliteit van het spoor aan, wat invloed heeft op de levensduur van de infrastructuur. ProRail moet dus onkruid bestrijden. Op sommige plekken maken we daarbij nog gebruik van de chemische stof glyfosaat.
Wij willen graag af van chemische onkruidbestrijding, vanwege de nadelige effecten op mens, dier en milieu. Daarom werken we aan een gefaseerde afbouw én testen we volop milieuvriendelijke alternatieven. We stoppen met chemische stoffen in 2028, op voorwaarde dat deze alternatieven geschikt blijken.
Volgende stap in afbouw
ProRail is al gestopt met het gebruik van glyfosaat in de meest kwetsbare gebieden, zoals waterwin- en grondwaterbeschermingsgebieden. Ook op de schouwpaden grenzend aan Natura 2000-gebieden is een verbod op het gebruik van glyfosaat ingevoerd. Dat gaat in bij iedere vernieuwing van het onderhoudscontract. We verwachten in 2026 een volgende stap in de afbouw te maken.
Milieuvriendelijke oplossingen
ProRail werkt aan de ontwikkeling van milieuvriendelijke oplossingen voor het bestrijden van onkruid. We voeren pilots uit waarin we alternatieven testen. In 2019 deden we in proeftuinen ervaring op met de bestrijding van de Japanse Duizendknoop. Er zaten veelbelovende methoden in deze test, die we graag verder verkennen. Elektriciteit en bevriezing bijvoorbeeld toonden zulke goede resultaten, dat we deze methoden nu ook uittesten op andere onkruiden op het schouwpad. Ook in 2023 voerden we twee pilots uit.
Pilots
In 2025 zijn voeren we wederom pilots uit. Vijf hiervan zijn al gestart of starten later dit jaar. De laatste start begin 2026. Sommige pilots borduren voort op eerdere resultaten, maar we testen ook nieuwe alternatieven. Een overzicht:
- Groen pad
Deze pilot richt zich op het creëren van een veilig begaanbaar pad met laagblijvende grassoorten. Er wordt onderzocht welke zadenmengsels het meest geschikt zijn. In het Railcenter in Amersfoort zijn drie teststroken aangelegd, elk met een verschillende voorbehandeling. - De robotmaaier
Deze pilot richt zich op het creëren van een veilig begaanbaar pad met laagblijvende grassoorten. Er wordt onderzocht welke zadenmengsels het meest geschikt zijn. In het Railcenter in Amersfoort zijn drie teststroken aangelegd, elk met een verschillende voorbehandeling. - Cryogeen
Deze bevriezingsmethode gebruikt vloeibare stikstof voor vegetatiecontrole. De stikstof (-196 graden Celsius) wordt op de planten aangebracht, waardoor de temperatuur snel daalt en ijskristallen in de plantencellen ontstaan. Dit leidt tot het afsterven van de plant. - Elektriciteit
Dit is een onkruidbestrijdingsmethode waarbij elektriciteit door planten wordt geleid. Het apparaat beschadigt de celwanden van de plant onherstelbaar. Dit resulteert in een langdurige bestrijding van onkruid. - UV-licht
Deze pilot onderzoekt de effectiviteit van UV-licht bij onkruidbestrijding. Er wordt gewerkt aan een programma van eisen voor een machine die deze methode kan toepassen. - Pelargonzuur
Dit is een chemisch middel uit de zogeheten green chemistry. Het is snel afbreekbaar. ProRail test de effectiviteit van pelargonzuur op het schouwpad. Ook doen we bodemonderzoek om vast te stellen dat er geen negatieve milieueffecten zijn. En onderzoeken we of meerdere intervallen of een andere dosering effectiever zijn.
Wettelijk verplicht?
Er is geen specifieke wet die zegt dat onkruid moet worden verwijderd. Maar ProRail is wél wettelijk verplicht om het spoor veilig te houden. We moeten dus begroeiing tegengaan, als die de veiligheid van het spoor beïnvloedt. Deze verplichting komt voort uit onder andere de Spoorwegwet en de eisen van de veiligheidsvergunning van ProRail.
Extra uitdagingen
Stel: ProRail vindt een uitstekend alternatief voor de chemische onkruidbestrijding. Dan zijn er nog extra uitdagingen. Want hoe pas je het toe? In Nederland ligt ruim 3000 kilometer spoor. De schouwpaden heen en terug? 7000 kilometer.
Bevriezing bijvoorbeeld. Dat moet met een machine direct op de begroeiing worden aangebracht. Dat is zeer arbeidsintensief. Daarbij moeten we zeker weten dat die methode geen gevaar oplevert voor onderdelen rond het spoor: kabels of treinbeveiliging mogen niet beschadigd worden door bijvoorbeeld kokendhete stoom of elektriciteit waarmee we onkruid willen bestrijden.
Internationale samenwerking
Een aantal van deze pilots worden medegefinancierd vanuit het Europese LIFE-project Life Nature Rail. Deze pilots worden ook in België uitgevierd én de resultaten hiervan delen we internationaal. Dit draagt bij aan een bredere samenwerking tussen Europese spoorbeheerders.
Lees hier meer over het LIFE-project Lees hier meer over het LIFE-project
