Tarieven op het spoor

Vervoerders betalen aan ProRail een vergoeding voor bijvoorbeeld het gebruik van rails, bovenleiding, perrons en treinparkeerplaatsen. Bij het gebruik van het spoor speelt de zwaarte van een trein ook een rol. Zo is het tarief voor een zware goederentrein hoger dan het tarief voor een lichte reizigerstrein, omdat een zware goederentrein het spoor ook meer belast.

Gebruiksvergoeding

De tarieven voor de gebruiksvergoeding worden bepaald op basis van wet- en regelgeving (onder andere de spoorwetgeving) en Europese richtlijnen, want ook in andere Europese landen betalen vervoerders voor het gebruik van het spoor. ProRail brengt volgens deze wet- en regelgeving alleen de kosten in rekening, die rechtstreeks uit de exploitatie van een treindienst voortvloeien. Bij het vaststellen van de gebruiksvergoeding worden rekenmodellen toegepast waarin variabelen zoals treingewicht, gemaakte kilometers en het aantal halteringen aan perrons zijn opgenomen.

Proces

De tarieven voor de gebruiksvergoeding worden ruim een jaar van te voren bekendgemaakt in de zogeheten concept Netverklaring. Deze verschijnt jaarlijks in september. Vervoerders hebben dan 6 weken de tijd om hun zienswijzen hierop in te dienen bij ProRail. In december stelt ProRail de definitieve Netverklaring vast met de tarieven voor de gebruiksvergoeding. Als vervoerders na vaststelling het niet eens zijn met de tarieven, kunnen zij een klacht indienen bij de Autoriteit Consument & Markt (ACM). De ACM toetst dan of ProRail zich aan de wet- en regelgeving heeft gehouden en of ProRail niet bepaalde categorieën vervoerders onterecht bevoor- of benadeelt.

Tarieven 2014-2016

In 2012 heeft het kabinet Rutte I in het lenteakkoord een algehele tariefsverhoging van de gebruiksvergoeding opgenomen in de Rijksbegroting van circa 20%. Voorts heeft ProRail wijzigingen in de systematiek van de gebruiksvergoeding doorgevoerd na eerder onderzoek van de ACM. Dit alles leidt tot een stijging van de gebruiksvergoeding in de periode 2014 – 2016 met gemiddeld 20%. Per vervoerder kan de tariefstijging echter verschillend uitpakken. Dit is namelijk afhankelijk van de mate waarin een vervoerder verschillende diensten afneemt.

FMN

In het najaar van 2014 heeft ProRail de tarieven voor 2016 in de concept Netverklaring gepubliceerd. De Federatie Mobiliteitsbedrijven Nederland (FMN), een samenwerkingsverband van de regionale spoorvervoerders is de enige partij geweest die een klacht over de gebruiksvergoeding heeft ingediend bij de ACM. Vervolgens heeft de ACM getoetst of ProRail zich aan de wet- en regelgeving heeft gehouden ten aanzien van de wijzigingen in de systematiek van de gebruiksvergoeding en of de tariefsverhoging conform de wettelijke eisen is verdeeld onder de vervoerders. Op 23 juli 2015 heeft de ACM haar besluit gepubliceerd. ProRail gaat naar aanleiding van dit besluit de berekening van de tarieven voor de gebruiksvergoeding 2016 aanpassen. Die aanpassingen leiden conform het ACM-belsuit tot een minder grote verhoging van de tarieven voor lichtere treinen dan oorspronkelijk voorzien was. Dit gegeven leidt tot een lastenverschuiving bij de andere vervoerders; de vervoerders met zware treinen gaan meer betalen.

Goederenvervoer

Bij het goederenvervoer maakt 80% van de goederentreinen, die van de Rotterdamse Haven naar Duitsland rijden, gebruik van de Betuweroute. De goederenspoorlijn Betuweroute kent eigen tarieven voor het gebruik. Deze tarieven blijven nagenoeg gelijk. In 2016 kan de Betuweroute niet altijd optimaal gebruikt worden, vanwege werkzaamheden in Duitsland. Goederentreinen rijden dan om via het reizigersspoor. Door het omrijden betalen goederenvervoerders meer gebruiksvergoeding. Voor deze meerkosten heeft het Ministerie van Infrastructuur en Milieu voor 2016 een subsidieregeling in het leven geroepen ter compensatie voor goederenvervoerders.

Vervolg

De komende weken wordt de nieuwe berekening verder uitgewerkt. De herziene tarieven worden opnieuw gepubliceerd, waarna het vervoerders te allen tijde vrij staat om zich met klachten tot de ACM te wenden.