Een circulair spoor: de columns : De juiste mensen
Soms is het alsof we aan een bakker vragen of hij wil stoppen met brood bakken. ProRail staat aan de vooravond van een aardverschuiving. We hebben jarenlang mensen aangenomen, beloond, opgeleid en gestuurd om risico’s te mijden, voorzichtig te zijn, drie keer na te denken voor je iets doet en dan nog een keer te toetsen in commissie. Dit deden we omdat het spoor eerst en vooral veilig en betrouwbaar moet zijn. En nu? Nu gaan we alles . eens even . anders . doen. Naast veilig en betrouwbaar moet het namelijk ook klimaatneutraal en circulair worden.
Door: Katja Nelissen, beleidsadviseur duurzaamheid en circulaire economie bij ProRail.
Circulair is het toverwoord.
Circulair. Het is een woord dat tot kortgeleden grote vraagtekens in de ogen van ons ProRailers deed verschijnen. Inmiddels is men ook bij ons wel doordrongen van het feit dat verandering noodzakelijk is. De tijd van take-make-waste is voorbij. Als spoorbeheerder verbruiken we heel veel materialen, en dat moet terug naar nul. Dat vergt een andere mind set.
Maar als je dan als ProRailer je manier van werken van pakweg de laatste 10-20 jaar moet aanpassen omdat je ineens rekening moet houden met heel andere zaken dan je gewend was, is dat best even ingewikkeld.
Toon eens even lef, zeggen we. En dat zeggen we tegen de mensen die daar gemiddeld genomen niet zo goed in zijn. Wat ProRail nodig heeft, is een gezonde mix van medewerkers met meer verschillende competenties. We hebben ontzettend veel professionals die veel kennis en ervaring hebben en die weten waarom de dingen zijn zoals ze zijn. Die kennis en kunde is voor ons enorm waardevol.
Maar de tijd is óók rijp om daar andersdenkenden tegenover te zetten. Mensen die zeggen: waarom is het zo bedacht? Kan het niet anders?
We moeten – zoals een Belg ooit tegen mij zei – op zoek naar ‘de kont van het paard’. Dat zijn wetmatigheden die iedereen voor lief neemt. Daarmee refereerde hij aan het feit dat veel van het Europese spoor is gemaakt op karrenspoorbreedte (143,5 mm); ongeveer zo breed als de kont van een paard met een wagen daarachter. In Engeland vervoerde men kolen tot in de negentiende eeuw met paard en wagen. De treinen gebruikten uiteindelijk dezelfde breedte als de sporen waarover de paarden hun last trokken.
Maar die paardenkonten met wagens erachter hoeven niet meer over het spoor, dus waarom niet breder? Of smaller? Nou gaan wij niet de breedte van het spoor ter discussie stellen, maar wel heel veel andere zaken die voor ons vanzelfsprekend zijn. Het zijn wetmatigheden waarvan we niet zeker weten of die nu ook nog moeten gelden.
Zo leggen we veel van onze infrastructuur neer voor 60 tot 80 jaar. Tegen de tijd dat we dat moeten vervangen zijn we aanbeland in de 22ste eeuw. De vraag is hoeveel we er dan nog aan hebben? Is 40 jaar niet ook goed? Of 20? En kunnen we bij alles wat we nu nog neerleggen vast nadenken over een 2e leven? We willen geen afval meer produceren maar grondstoffen voor de toekomst! En kunnen we niet meer biobased materialen gebruiken en materialen met een veel lagere milieulast?
Het zijn vraagstukken waar we continu mee bezig moeten zijn. Net als met de vraag hoe we met al onze spullen die er al liggen omgaan. Die zijn ontzettend robuust en waardevast. Het is van belang dat we goed nadenken hoe we die zo lang mogelijk zo hoogwaardig mogelijk kunnen blijven hergebruiken. Dus niet traditioneel via de aannemer afvoeren, maar kan het vanuit zijn originele functie een tweede leven krijgen? We moeten verantwoordelijkheid pakken over wat we in het spoor stoppen en wat daar weer uit komt!
De enorme impact die wij kunnen maken door klimaatneutraal te gaan werken, maakt ons een aantrekkelijke werkgever voor jongere generaties. Die zien ook dat er iets moet gebeuren. De vraag is alleen: hoe gaan we een cultuur organiseren waarin we onze bevlogen vakmensen van nu behouden, maar daar andere mensen met andere competenties tegenover stellen, zonder dat dat een strijd van progressieven en conservatieven oplevert? We moeten elkaar meer uitdagen. Zodat we over een paar jaar kunnen zeggen dat duurzaamheid en circulariteit in de spoorsector het nieuwe normaal zijn. Net zoals veiligheid, beschikbaarheid en punctualiteit.
Dat nieuwe normaal is de aardverschuiving waar ik mijn verhaal mee begon en in die omslag hebben we jullie allemaal keihard nodig!