ERTMS: twee baanvakken klaar voor ervaringsrijden

Treinbeveiligingssysteem

Ervaringsrijden is een essentiële migratiestap in het proces dat uiteindelijk moet leiden tot de landelijke uitrol van ERTMS. Dit Europese treinbeveiligingssysteem gaat het huidige treinbeveiligingssysteem (ATB) vervangen; de eerste zeven baanvakken zijn aan het eind van dit decennium klaar. Tegen die tijd moeten genoeg machinisten voldoende ervaring hebben om er mee te kunnen rijden.

Upgraden

Hier en daar ligt al sinds enkele jaren ERTMS op het Nederlandse spoor, soms  in combinatie met ATB, ofwel dual signalling. ProRail gaat in samenwerking met Alstom twee van die lijnen geschikt maken voor ervaringsrijden: de Hanzelijn en het baanvak Amsterdam-Utrecht. "Dat houdt in dat de ERTMS-systemen die we daar hebben, worden geüpgraded", legt projectmanager Philippe Frequin uit, die de opdracht aan Alstom heeft voorbereid.

"De ERTMS-systemen die er nu liggen zijn nog van een oude versie van level 2, namelijk baseline 2, terwijl de huidige standaard van level 2 inmiddels baseline 3 is. Dat zal ook op alle nieuwe ERTMS-baanvakken worden geïnstalleerd. Dus met die versie moeten machinisten leren rijden. Wat we nu gaan doen is de infra van baseline 2 zo aanpassen dat het voor de machinisten zoveel mogelijk lijkt op baseline 3."

Snel starten

Het is volgens Frequin niet nodig om het bestaande ERTMS level 2, baseline 2 helemaal te vervangen. "Wat er ligt is een prima basis, we hoeven het alleen aan te passen en te optimaliseren zodat er probleemloos met ERTMS kan worden gereden." Het voordeel van deze aanpak is dat machinisten tijdig kunnen starten met ervaringsrijden, zonder dat hoeft te worden gewacht totdat de baseline 3 versie overal volledig is geïnstalleerd. Die vroege start is essentieel, want in totaal moeten zo'n 3500 machinisten worden opgeleid, of wel 500 per jaar vanaf 2023.

Waar de aanpassing toe moet leiden, is dat machinisten in hun cabine de juiste berichten op hun beeldscherm (DMI) te zien krijgen en dat de performance van de huidige ERTMS-installaties geoptimaliseerd wordt. Dat betekent dat alles wat die berichtgeving aanstuurt vanuit de spoorbaan, dus het treinbeveiligingssysteem tot en met de balises, waar nodig een upgrade krijgen.

Philippe Frequin: "Als Alstom klaar is met het ontwikkelen van de benodigde aanpassingen van de systemen, gaan we ze testen op het Railcenter in Amersfoort om na te gaan of de aanpassingen goed zijn doorgevoerd. Pas als we de lijnen inclusief alle aanpassingen voor 100% hebben doorgetest en er geen beletsels meer zijn om het systeem voor de dienstregeling in te zetten, gaan we toestemming voor gebruik aanvragen."

Validatietesten

Met de toestemming voor gebruik kan de installatie van de aangepaste ERTMS- treinbeveiligingssoftware starten. Als dat is gebeurd, voert de NS nog validatietesten uit in de cabine waarbij ProRail de ERTMS-systemen op de baanvakken zal monitoren, om te checken of alles werkt zoals de bedoeling is.

Hebben de machinisten er zin in? "Ik geloof het wel", zegt Philippe Frequin. "Toen ik vorig jaar op een ERTMS-congres was, werd ik tot mijn verrassing door verschillende machinisten aangeklampt, die kennelijk wisten dat ik met ervaringsrijden bezig was. Ze waren heel nieuwsgierig en wilden graag weten hoever we zijn en wat er precies gaat gebeuren."