Sensoren voor monitoring in het Twentse spoor

Zwaardere locomotief

Vanaf 10 december 2023 start de nieuwe dienstregeling. Vanaf dan rijdt de IC Berlijn een half uur sneller tussen Amsterdam en Berlijn. Daarvoor zet NS Internationaal zwaardere locomotieven in. Deze locomotieven kunnen op zowel het voltage van het Nederlandse als het Duitse spoor rijden. Hierdoor is er geen locomotiefwissel meer nodig bij de grens. Bij de huidige locomotieven is dit wel het geval, omdat het voltage van de bovenleiding verschilt per land.

Stabiliteit bodem

Er is onderzoek gedaan naar de stabiliteit van de spoorbaan tussen Amsterdam en de Nederlands-Duitse grens bij Oldenzaal. Uit dit onderzoek blijkt dat we niet overal kunnen aantonen dat de bodem voldoet aan de gestelde norm om de zwaardere locomotieven 130 kilometer per uur te laten rijden. Daarom wordt er straks op delen tussen Amsterdam en Deventer 100 kilometer per uur gereden.

In de nieuwe dienstregeling zit geen speling om tussen Deventer en de grens bij Oldenzaal de snelheid te beperken. Daarom blijven de treinen daar 130 kilometer per uur rijden. Voor de veiligheid gaan we op dit traject de zogenoemde baanstabiliteit in de gaten houden. We meten wat de grondlagen en waterspanning in de spoorbaan en de ondergrond doen als de treinen passeren. Als het nodig is nemen we passende maatregelen. In Twente zetten we bij Wierden, Zenderen en De Lutte verschillende meetapparatuur in om de baanstabiliteit te monitoren.

Verschillende soorten meetapparatuur

Om in de gaten te houden of er geen afwijkingen aan de spoorbaan ontstaan, bevestigen we zogenoemde tiltmeters op de dwarsliggers (spoorbielzen). Dit zijn sensoren die via een draadloos signaal de helling van de dwarsligger doorgeven aan een verzamelstation. In totaal komen er 3622 sensoren verdeeld over het traject Wierden-Hengelo-Oldenzaal grens. Dit is het grootste aantal sensoren dat in één keer geplaatst wordt in Europa.

Daarnaast plaatsen we inclinometers naast de spoorbaan. Een inclinometer is een soort kralenketting van meerdere kleine sensoren die in de grond wordt gebracht. Deze kan de horizontale grondverplaatsing registreren. Hiermee meet je of de spoordijk uitzakt als gevolg van (extra) belasting. Tussen de sporen plaatsen we extensometers. Deze meten en registeren verticale verplaatsingen in de ondergrond. Ze houden in de gaten of de verschillende grondlagen niet teveel inklinken als gevolg van de (extra) belasting van de zwaardere locomotieven.

Ook meten we de waterstand onder de spoorbaan. Dit doen we met een geperforeerde buis in de grond die de grondwaterstand toelaat in de buis. In de buis zit een automatische peilmeter die de waterstand meet. Volgend jaar breiden we de monitoring op verschillende plekken langs het traject uit met glasvezel. Dit wordt in de onderkant van het spoortalud gelegd en meet of een talud vervormt. De meetapparatuur in Twente wordt naar verwachting voor een periode van drie jaar ingezet.

Digitaal monitoring platform

Alle gegevens die de tilt-, inclino-, extenso- en peilmeters registeren worden verzameld in datakasten die langs de spoorbaan staan. Deze krijgen hun voeding via zonnepanelen. Via 4G gaan de gegevens naar een digitaal monitoring platform om te analyseren. Bijzondere afwijkingen gaan direct naar ProRail en wanneer nodig nemen we maatregelen.